Als waardinnen van Herberg De Ketel en de Kurk gaan Ariane en ik natuurlijk ook af en toe inspiratie opdoen. Onlangs bezochten we de tentoonstelling Eten, tradities, taboes en delicatessen in het Museum voor Volkenkunde te Leiden. We hadden ons er veel van voorgesteld, maar waren uiteindelijk toch niet helemaal tevreden. Het persbericht schotelt de hongerige bezoeker namelijk nogal wat voor. Een citaat uit dat persbericht: ‘
Voorwerpen uit de hele wereld verbeelden verschillende culturen, kooktradities en hun achtergronden; film- en geluidsfragmenten plaatsen die tradities in de wereld van vandaag de dag en via teksten en citaten worden de verbanden en verschillen tussen de culturen zichtbaar.’ Voorwerpen uit de hele wereld hebben we inderdaad gezien, maar op zo’n manier gepresenteerd dat er nauwelijks achtergrond bij werd verteld. In hoge getraliede ‘depotkasten’ lag een ratjetoe van voorwerpen uit de hele wereld, met alleen een eenregelige beschrijving, zonder verder verhaal erbij. Daarnaast was een zaaltje met prachtige picknicksets uit Japan, de zogenaamde bento. Prachtige voorwerpen van lakwerk, maar wat zou het leuk geweest zijn om daarnaast een collectie lunchboxen uit Europa of de VS te plaatsen, zoals ik ooit zag in het National Museum of American History in Washington D.C.
Her en der waren ook schitterende foto’s te zien, onder andere van een bord spaghetti met insecten. Maar van een consistent verhaal over taboes in de ene cultuur en delicatessen in de andere was nauwelijks sprake. In ieder geval, wij konden het niet ontdekken.
Heel fraai was de wand met foto’s uit het boek Hungry Planet van de Amerikaanse fotograaf Peter Menzel en zijn partner Faith d’Aluisio. Daar hebben we wel een tijdje naar staan kijken: fascinerend wat een Brits gezin bijvoorbeeld wegwerkt aan snoep, of een Duits gezin aan bier en wijn. En dat is dan geplaatst naast een gezin uit Bhutan of een Afrikaans land. Opvallend waren ook de bijbehorende, zeer verschillende posturen van de eters, duidelijk een gevolg van hun dieet. Dat is nu een boek wat ik graag eens op de stamtafel van onze herberg zou leggen, om een goed gesprek op gang te brengen!
Een ander citaat uit het persbericht: ‘Als introductie op de tentoonstelling vertellen wereldburgers in Nederland over hun favoriete gerecht. In interviews vertellen de geportretteerden over de samenstelling ervan en over de bijzondere betekenis. Ook vertellen ze waarom samen eten voor hen juist met dit gerecht belangrijk is. De tafel nodigt uit tot discussie tussen de bezoekers onderling.’
Het ging hier om een knap bedachte installatie die er zeer aantrekkelijk uitzag, alsof je aan tafel genodigd werd, maar het was er te druk om te praten, laat staan om op je beurt te wachten totdat je een interview kon horen. Sommige interviews waren bovendien niet te horen omdat de apparatuur het niet deed. Daar kwam nog eens bij dat wij meer kijktypes dan luistertypes zijn, maar dat is natuurlijk ons probleem. Hoewel, het merendeel van de mensen in onze cultuur is meer visueel dan auditief ingesteld.
Al met al best een aardige tentoonstelling, maar wat mij betreft teveel los zand om een ‘goed’ te zijn. Er miste een rode draad, een stevig verhaal. Misschien dat het boek dat in maart zal verschijnen, Eten op aarde van conservator Linda Roodenburg, wat meer die rode draad zal bieden. Het museum stelt echter dat het geen catalogus is, maar een zelfstandige publicatie die voortkomt uit research voor deze tentoonstelling.
Voor de herberg heeft de tentoonstelling wel een en ander opgeleverd, gelukkig. We hebben in de winkel een prachtige kookpot gezien, die waarschijnlijk wel voor de keuken van de herberg aangeschaft gaat worden. En de achterliggende gedachte van de tentoonstelling, zoals verwoord in het onderstaande citaat uit het persbericht, sluit geheel en al aan bij de ideeën die wij hebben bij de oprichting van Herberg De Ketel en de Kurk.
‘Samen eten en koken is cruciaal in een mensenleven. Niet alleen om in leven te blijven, maar ook om het leven te vieren, de zintuigen te prikkelen, vriendschappen te sluiten, familiebanden aan te halen en herinneringen te smeden. Bij samen eten horen speciale gerechten, regels en tradities. Die verschillen per cultuur en geven mensen het gevoel dat ze bij elkaar horen. Ook al liggen alle supermarkten in de wereld straks misschien vol met precies dezelfde producten en ook al eet men van Amsterdam tot Tokyo pizza, hamburger en noedelsoep; de behoefte aan het samen eten van bijzondere gerechten en het in stand houden van tradities zal altijd blijven bestaan en nieuwe vormen vinden. ‘
Een mooiere missiestatement zullen we waarschijnlijk niet kunnen bedenken.