Altijd al gedacht dat die wijnhandelaren in Bordeaux enigszins arrogant waren? Het is natuurlijk vreselijk anachronistisch, niet te vergelijken enzovoorts, maar onlangs kwam ik toch weer een staaltje van dominantie door Bordeaux tegen dat ik even wil delen.
In de twaalfde en dertiende eeuw heeft de Engelse koning grote bezittingen in Frankrijk, onder andere uit de erfenis van Eleanora van Aquitanië. Ook de havenstad Bordeaux en het achterland Gascogne zijn in Engelse handen. Met als gevolg dat Engeland vanaf circa 1200 voornamelijk uit dit gebied bevoorraad wordt met wijn. Het zijn vooral de kooplieden van Bordeaux en het omringende platteland die de commerciële banden tussen Engeland en Gascogne vorm geven. Zij kunnen wijn uitvoeren zonder de zogenaamde Grote Belasting (Great Custom) te hoeven betalen. Maar daarbovenop – en nu komt het – wisten ze de wijnen van de zogenaamde Haut Pays van de markt te houden tot na Sint Maarten (11 november) of zelfs tot Kerstmis. Dat betekende dus dat de wijnen van Bordeaux en omgeving eerst aan de beurt waren om verkocht te worden. De meeste transacties vonden namelijk plaats voor 11 november. Deze dag gold in heel West-Europa als de dag waarop in een stad of dorp de nieuw wijn weer beschikbaar moest zijn. Ook in Utrecht werd op Sint Maarten feest gevierd, waarbij de viering met aangeleverde verse wijnen een grote rol speelde. De wijnen van de Haut Pays – het gebied in de valleien van Lot, Garonne, Baïse en Tarn (denk aan Cahors, Gaillac) – mochten pas na 11 november via Bordeaux uitgevoerd worden als de meeste handelaren al weer op huis aan waren. Bovendien moest over deze wijnen belasting betaald worden. Gelukkig lukte het ondanks dit Bordeauxse monopolie toch wel om voor deze toen goed gewaardeerde wijnen markten te vinden, maar het is wel een tekenende voetnoot in de wijngeschiedenis, vind ik. Ook nu nog geldt dat de wijnen uit de Sud-Ouest veel minder bekend zijn dan die van Bordeaux. Sommige delen van dit gebied, zoals de valleien van de Tarn, zijn zelfs nog steeds niet hersteld van de klap van de phylloxera-epidemie in de 19e eeuw. Dat kunnen we ‘Bordeaux’ uiteraard niet aanrekenen, maar toch…
Informatie uit: Studies in the Medieval Wine Trade, Margery Kirkbride James, edited by Elspeth M. Veale, Oxford 1971