Aan velen zal het deze dagen voorbij gegaan zijn, maar er staan in Europa op wijngebied belangrijke dingen te gebeuren. Gisteren, op 22 juni, presenteerde Eurocommissaris Marian Fischer Boel haar plannen om de Europese wijnsector aan te pakken. En zoals altijd is er geen simpele uitleg voor een complex probleem. Ik vond in de Volkskrant vanmorgen slechts enkele regels hierover; gemeld werd dat er subsidie komt voor producenten die willen stoppen en dat er grootschalig wijnstokken geruimd gaan worden. Onno Kleyn vond nog een opmerking over het toestaan van vermelding van druivenrassen op het etiket. Via Foodlog werd gemeld dat het NRC het ook niet helemaal goed begrepen had en zelfs Decanter geeft maar een fractie van het werkelijke plan. Ook dankzij Foodlog vond ik een Ierse site met zakelijk en financieel nieuws, die wel een uitgebreide weergave van het plan geeft, plus goede en korte achtergrondinformatie. Ondanks dat is het nog bijna zeven A4-tjes om te printen!
Waar gaat het nu eigenlijk om? De consumptie van wijn in de EU daalt, terwijl de laatste tien jaar de importen (uit de Nieuwe Wereld) jaarlijks met 10% zijn gestegen. Export van Europese wijn stijgt maar heel licht. Als we zo doorgaan zal rond 2010 het overschot in de EU 15% van de jaarlijkse productie bedragen. Zoals Fischer Boel het formuleerde: “Consumptie daalt en importen uit de Nieuwe Wereld hebben een grote impact op onze markt. In Europa produceren we te veel wijn waar geen markt voor is. We geven te veel geld uit aan het wegwerken van de overschotten in plaats van te werken aan opbouw van kwaliteit en concurrentie. Te complexe regels beperken onze producenten en verwarren onze consumenten.” In andere woorden: Europa produceert te veel slechte wijn bij een dalende consumptie. De wijn die we hier drinken komt steeds vaker uit de Nieuwe Wereld. En dat moet veranderen, om onze eigen wijnindustrie te beschermen.
De plannen die nu in de Europese commissie ontvouwd zijn, lijken het probleem van diverse kanten aan te gaan pakken. De komende maanden zal er gediscussieerd gaan worden over de plannen, waarna eind 2006, begin 2007 hopelijk besluiten genomen kunnen worden in het Europese parlement. Wat zijn de doelen en wat behelzen de plannen van de EU?
Doelen die genoemd worden zijn:
- verhogen van de concurrentiekracht van de wijnproducenten;
- versterken van de reputatie van Europese kwaliteitswijnen als de beste in de wereld;
- oude markten veroveren en nieuwe winnen;
- een regelgeving vastleggen die simpel en helder is, effectieve regels opstellen die vraag en aanbod in evenwicht brengen;
- een regelgeving opstellen die de beste tradities van Europese wijnproductie bewaart, de sociale samenhang van vele landelijke gebieden versterkt en het milieu, de omgeving, respecteert.
Voorstellen om dit te bereiken behelzen:
- opnieuw oppakken van het – vrijwillig – rooien van wijnstokken, met premies die het de niet-concurrerende producenten mogelijk maakt te stoppen;
- aanpak van het systeem dat het recht op planten van nieuwe stokken regelt;
- afschaffing van steun voor allerlei managementmaatregelen als distillatie van alcohol en privé-opslag;
- simpelere regels voor het etiketteren, onder andere toestaan van vermelding van druivensoort en jaartal op het etiket (nu nog verboden voor vele Franse appellationwijnen);
- een duidelijke kwaliteitspolitiek, waarbij twee klassen wijn ontstaan: met geografische aanduiding en zonder;
- verbod op toevoegen van suiker – chaptalisatie – om het alcoholpercentage van de wijn op te krikken;
- toekennen van nationale enveloppen met geld waarbij ieder land de problemen op eigen manier kan aanpakken.
Mocht je het allemaal nog wat uitgebreider willen lezen, verwijs ik naar de genoemde Ierse site.
Er gaat dus wel wat gebeuren, maar of het allemaal zo zal uitwerken als de EU wenst, daar waag ik me maar niet aan. Laten we hopen dat op nationaal niveau de daartoe verantwoordelijke overheden en instanties de wijsheid en de durf hebben de juiste beslissingen te nemen.(En wat zijn de juiste beslissingen?)
De Fransen hebben al een stap in de goede richting genomen, las ik. Zij gaan de komende tijd hun appellationsysteem hervormen, waarbij kwaliteitswijnen duidelijker onderscheiden kunnen gaan worden van de rest. Het klinkt me goed in de oren, maar hoe gaat het uitwerken?
Mariëlla, op foodlog.nl deed ik mijn uitspraken op basis van een marktanalyse die ik een aantal jaren geleden voor een Franse wijnproducent heb gemaakt. Daaruit bleek toen heel duidelijk:
– het wijnplasprobleem is een gevolg van stakende interne consumptie (in een land als Frankrijk is de gemiddelde consumptie de afgelopen 40 jaar gedaald van ruim 100 liter tot zo’n 30 liter per hoofd)
– het exportprobleem is een heel ander vraagstuk: nieuwe wereld wijn heeft door zijn hogere restsuikers en wat afgerondere smaak in het massasegment (waar het probleem zit) een hogere acceptatie bij het publiek dan de exportkwaliteit die m.n. Frankrijk maakt. De smaak van Franse wijn is gewoon niet meer van deze tijd voor het massa-segment. Ze hadden inderdaad moeten innoveren, veel meer techniek moeten gebruiken en alle regelgeving van de INAO (de AOC-baas) overboord moeten zetten.
Nog even cijfermatig: de export/interne consumptie verhouding = 1/4. Alleen dat laat al zien dat een de zo gevoelige daling van de interne consumptie een veel groter effect heeft op de wijnplas dan stagnerende exporten. Als die met 25% dalen, heeft dat een effect van 25% * 25% op het productie overschot (zeg even 6%). Als de interne consumptie daalt met de helft zorgt dat voor een effect van 75% * 50% = 37,5%.
Daarom zit het probleem zonneklaar in het absoluut eenvoudige segement dat de thuismarkt vroeger absorbeerde.
Ik stoor me enorm aan de foute analyse die de kranten steeds van de redenen achter de wijnplas maken. Er wordt een beeld opgeroepen als zouden de stagenerende exporten de basis van het probleem zijn. Dat is echter een klein deel van het probleem; het feit dat jonge Fransen, Italianen en Spanjaarden steeds minder en geen wijn meer drinken bij de lunch en het diner is het probleem. Daar is sprake van een enorme cultuuromslag: wijn is geen levensmiddels meer, zoals het voor oudere generaties was. Het is een occasioneel product geworden en moet daarom een hogere kwaliteit hebben.
Tegen die achtergrond stuurde ik vanmorgen de redactie van NRC een mailtje met de volgende tekst:
“Ik las uw artikel over de wijnmaatregelen van EU-commissaris Fischer-Boel en stoorde mij aan de onjuiste probleemanalyse en het beeld dat u daarmee oproept.
De wijnplas-problematiek is minder een probleem van stakende exporten (die zijn óók, maar een ander probleem) maar een probleem van binnenlandse consumptie in Frankrijk, Italië. De bevolking van die landen is bij een groter wordend wijnareaal minder gaan drinken. In die landen werd in de jaren vijftig van de vorige eeuw nog gemiddeld tussen de 40 (Spanje) en 100 (Frankrijk) liter wijn per hoofd van de bevolking gedronken. Inmiddels ligt die consumptie op minder dan de helft en tendeert hij verder naar beneden tot een niveau van ca. 20 liter (naar verwachting)
Zie voorts mijn posting hierover: http://www.foodlog.nl/comments.php?id=537_0_1_0_C “
Allereerst bedankt Dick, voor deze mooi aanvullingen. Ik geloof dat geen Nederlandse krant het nog zo uitgebreid heeft aangepakt als nu bij Foodlog en hier staat te lezen. Prima!
Wat betreft die dalende consumptie: het lijkt er sterk op alsof de EU dat wel ziet, maar toch de maatregelen gaat nemen die juist gericht zijn tegen de ‘buitenlandse’ (lees Nieuwwereldse) importen.
Wat ik dan ook mis in de EU-plannen is educatie: een bewustwordingsproces onder (jonge) wijndrinkers op gang brengen. Wat drinken we nu eigenlijk, waarom smaakt de (goede) Europese wijn zoals ze smaakt, hoe zit dat historisch etc…. etc… Maar ik vrees ook dat zoals overal elders ook hier geldt: over smaak valt niet te twisten. We hebben het er al eerder over gehad: alles wordt zoeter van smaak, van mayonaise tot snoep, van chocolade tot hamburgers. En dus ook wijn. Het zou zo mooi zijn als we die trend kunnen keren! En als de EU daaraan ook aandacht had besteed. Of zou dat raken aan ingrijpen in persoonlijke invloedsferen? Een moeilijk probleem, zoals ik al zei, er is geen makkelijke uitleg en aanpak van een complex probleem.